� Parque Natural "Invernadeiro" �

Medio F�sico.

 

Información xeral.

Espacio natural de carácter monta�oso situado � sur do macizo central na provincia de Ourense, entre os r�os Ribeira Grande e Ribeira Pequena, e formado polas Serras de San Mamede, Queixa, Manzaneda e o Fial das Corzas, que constit�en o Macizo Central Ourensano, con altitudes entorno �s 1000-1600m, situadas no temo municipal de Vilari�o de Conso

As altas montanas de cumes cobertos de pastos, mostrans nas s�as pinas abas grandes extensi�ns de queirugais que, en chegando �s ribeiras dos r�os, ceden o protagonismo �s fragas e soutos fluviais nos que a vida bule de forma sorprendente. Aqu� e al�, escuras e espalladas manchas de pi�eiros recordan a que foi a �rbore predominantes no pasado. A fauna que ten aquí o seu fogar, asombra pola s�a riquexa e adaptaci�n � medio.

O espacio destaca pola s�a riqueza faun�stica, bot�nica e enorme interese xeomorfol�xico e paisax�stico.

Actualmente conta coa categor�a de parque natural desde o 5 de xu�o de 1997, Decreto 155/1997 (DOG do 27 de xu�o de 1997); pero foi refuxio de caza como espacio natural en r�xime de protecci�n xeral desde coa Orde do 15 de novembro de 1989 e coa regulaci�n das actividades de uso p�blico segundo a Orde do 8 de xaneiro de 1990, ocupando unha extensi�n de 5500 ha.

Xeolox�a.

Desde o punto de vista xeol�xico, a �rea enc�ntrase constru�da cara � sur por esquistos, pedra de gra e cuarcitas cambro-ordov�ricas, e, cara � norte e nord�s, por granitos herc�nicos de d�as micas.

Separando ambas zonas enc�ntranse afloramentos de migmatitas herc�nicas, ortogneis prec�mbricos e arcosas do grupo do ollo de sapo.

Xeomorfolox�a.

Predominan os vales encaixados no terreo, con grandes manifestaci�ns da acci�n erosiva fluvial, que separan �reas altas e planas con irregularidades.

Aparecen tam�n algunhas chairas illadas, relativamente extensas e rexuvenecidas pola rede fluvial, con altitudes aproximadas de 1000 m.

A acci�n dos fr�os durante o cuaternario deixou pegadas xeomorfol�xicas moi claras: moreas, circos glaciares, etc.

Clima.

O clima � un dos factores interactuantes do medio f�sico galego. Este parque natural, debido � seu carácter de terra interior, non participa das caracter�sticas do clima oce�nico na mesma medida ca outros espacios galegos, sen�n que, estando dentro da zona de clima oce�nico, se aproxima m�is � clima continental. Por outra parte, o seu complicado relevo d�lle � clima unha variedade moi notable, coa aparici�n de microclimas de pequena extensi�n.

Os ver�ns son suaves, con temperaturas � redor dos 15� C, e os invernos bastantes fr�os, con m�nimas que pueden chegar �s -7� C

A pluviometr�a � moi abundante ( 2000mm/ano) , con parte das precipitaci�ns en forma de neve.

O seu ver�n, caloroso e seco, d�lles carácter mediterr�neo a algunhas das s�as �reas, pero, � mesmo tempo, ten unha gran influencia atl�ntica (oce�nica).

Este carácter mixto que na actualidade desfruta a Serra, � o que lle d� un grande interese � s�a vexetaci�n, por encontrarse no l�mite das rexi�ns eurosiberiana e mediterr�nea.

Hidrograf�a.

A serra de Queixa funciona como un importante n�cleo de dispersi�n hidrogr�fica. A rede fluvial que se organiza dentro destes l�mites dir�xese cara a d�as grandes cuncas: a do r�o Mi�o e a do r�o Duero. � deste �ltimo pertence o r�o T�mega, que se une a el en terras portuguesas, drenando unha pequena extensi�n do suroeste desta zona.

Solos.

Presenta como aspectos m�is notables o escaso desenvolvemento xen�tico da maior parte dos perf�s e a existencia de determinados tipos de solo, con caracter�sticas que parecen estar relacionadas cos fr�os Wurnienses, tanto na s�a distribuci�n como nalg�ns caracteres morfol�xicos.

Na s�a formaci�n predominaron as acci�ns mec�nicas sobre as qu�micas, debido �s condici�ns clim�ticas.

En xeral, predominan os solos escasamente desenvolvidos (Ranker e Litosol ), con �reas de solo hidromorfo (Historal e Glysol) e pequenos enclaves de solos pods�licos.

Tam�n existen alg�ns cambisoles nos lugares ben drenados e con escasa pendente.

Vexetaci�n.

Este espacio natural est� encadrado na rexi�n Eurosiberiana, provincia C�ntabro-Atl�ntica, sector Galaico-Portugu�s, subsector Xuresiano Queixense.

A forte influencia mediterr�nea ponse de manifesto na etapa madura da serie Vaccinio myrtilli-Quercetum roboris sigmetum frecuente aparici�n do carballo meloxo (Quercus pynenaica), ou reflectida tam�n pola ausencia da Daboecia cantabrica nas formaci�ns de mato de urce e toxo..

A asociaci�n dominante � a Genistello tridentatae-Ericetum aragonensis, e tam�n cunha abundancia importante, a�nda que en menor proporci�n c� anterior, atop�monos coa asociaci�n Agrostio duriaei-Sedetum pyrenaici. Tam�n destacan as formaci�ns de prados ib�ricos sil�ceos, que obedecen maioritariamente � asociaci�n Teesdaliopsio confertae-Festucetum summilusitanae.

Destacan como especies de interese os Sorbus aucuparia, Taxus baccata e Prunus spinosa, entre as �rbores, pola importancia da alimentaci�n que te�en na fauna, as� como os Rubus ulmifolius, Corylus avellana e Crataegus monogyna, entre os arbustos.

Fauna.

A fauna presenta a pir�mide tr�fica completa. O lobo, �nico superdepredador presente, act�a sobre as poboaci�ns naturais de corzo e xabaril .O m�is importante � a presencia dunha poboaci�n de doce exemplares con permanencia m�is ou menos estable e cun comportamento de predaci�n sobre animais salvaxes, en oposici�n a outras poboaci�ns "dexeneradas", que son predadoras "oportunistas" sobre aves de curral, dep�sitos de lixo, etc�tera.

Son tam�n mam�feros notables da �rea:

• O leir�n gris (Glis glis), o teixugo (Meles meles), a marta (Martes martes), a gardu�a, (Martes foina), o armi�o (Mustela erminea) e a donicela (Mustela nivalis). Encontramos tam�n poboaci�ns notables de ungulados, coma o corzo (Capreolus capreolus), o cervo (Cervus elaphus) e mailo gamo (Dama dama)
• Ademais destas especies, est�n presentes o desm�n (Galemys pyrenaicus), o tour�n (Mustela putorius) e maila lontra (Lutra lutra) que habitualmente se aloxan no r�o, ribeiras e zonas h�midas en xeral.
• Respecto da avifauna presente, � de destacar a presencia de d�as parellas de �guia real (Aquila chrysaetos) que, malia non chegaren a criar no interior do parque, si utilizan o espacio como zona de alimentaci�n.
• Anthus campestris, Bubo bubo, Circaetus gallicus, Circus cyaneus, Circus pygargus, Falco peregrinus ou Perdix perdix hispaniensis son s� alg�ns exemplos das numerosas aves que habitan no parque natural do Invernadeiro.

Historia e cultura.

Os restos arqueol�xicos da zona reflicten unha civilizaci�n antiga con indicios da existencia de dolmens, castros e restos romanos (como a presencia dun antigo campamento romano en Castelo de Cerveira, cerca do parque). Foi precisamente na �poca romana na que no monte de Invernadeiro se traballou nas explotaci�ns aur�feras polo sistema denominado "derrubium montim". Daquela �poca quedan top�nimos como o do regato Cabadoiro.

O territorio que actualmente ocupa o parque natural, � unha excepci�n hist�rica dentro da din�mica seguida polo sistema de propiedade agraria en Galicia. O seu mantemento como propiedade privada, as� como a s�a permanencia en mans laicas, e sen padecer divisi�ns territoriais desde a idade media, provocou que o nivel do estado de conservaci�n do medio natural sexa superior � que a evoluci�n antrop�xena produciu nestas serras de Ourense.

Xa na �poca feudal, estes territorios eran moi apreciados pola s�a riqueza cinex�tica e as s�as posibilidades de pastoreo e foros.

Tam�n destaca a arquitectura relixiosa, sobreanceando a igrexa de Santa Mar�a, en Sabuguido.

O pazo de Conso, que pertenceu � conde de Lemos, destaca na arquitectura civil.

Outros datos de interese.

Para entrar no parque, o visitante deber� contar cun permiso que lle estender� por escrito a Delegaci�n Provincial de Agricultura de Ourense, e que se concede a un m�ximo de 30 persoas por d�a, para efectuaren percorridos a p� polas rutas marcadas.

A�nda que non est� permitido pernoctar, existe unha Aula da Natureza que disp�n de dous dormitorios de cadans�as 28 liteiras, destinados a grupos de estudiantes e investigadores.